Η Κυριακή ως αργία στην ορθόδοξη παράδοση – Παρατηρήσεις

Από τον Φιλαλήθη Ελάχιστο

Βάσει της όλης πρακτικής και παράδοσης της Εκκλησίας, οπωσδήποτε η Κυριακή λογίζεται ως ημέρα «σχόλης». Ειδικότερα, για τους Χριστιανούς, είναι ημέρα, που κατά κανόνα μπορούν να εργαστούν, αλλά όχι βιοποριστικά, δηλαδή εργάζονται βασικά με σκοπό την «ευποιΐα». Είναι ημέρα όπου μπορούν να προσευχηθούν και να περάσουν κοντά στην αγάπη του Θεού.

Για το λόγο αυτό και ο Μέγας, κατά τους ιστορικούς, αλλά και άγιος για την Εκκλησία, αυτοκράτορας Κωνσταντίνος (272-337), μέσα στα άλλα μέτρα βελτίωσης της ζωής και της θέσης της γυναίκας, των παιδιών, των φτωχών, των φυλακισμένων κ.λπ., θέσπισε, όπως είναι γνωστό, την Κυριακή αργία.

Η Κυριακή, ως ημέρα αργίας (σχόλης) για τους Χριστιανούς, καθορίστηκε στο Κανονικό Δίκαιο της Εκκλησίας από την τοπική (όχι Οικουμενική) Σύνοδο της Λαοδικείας (357-368). Ο κανόνας αυτός ουσιαστικά φαίνεται γραμμένος με ένα τρόπο, ως συνήθως, επικαιρικό έχοντας κατά νου να προφυλαχθεί η Εκκλησία από τους «ιουδαϊστές», που προτιμούσαν το Σάββατο ως ημέρα σχόλης αντί της Κυριακής[1]. Η διατύπωση της τοπικής Συνόδου είναι μάλλον, θα μπορούσαμε να πούμε, όχι ιδιαίτερα εμφατική: «Τὴν Κυριακήν, εἴ γε δύναιντο, σχολάζειν ὡς Χριστιανοί». Περιέχει άλλωστε ευκτική έγκλιση.

Να πούμε ακόμη πως το Σάββατο σε ορισμένα σημαντικά, αν και ψευδεπίγραφα ή μεταγενέστερα, κείμενα των πρώτων αιώνων, όπως η «Διδαχή» και οι «Διαταγές των Αποστόλων», αναφέρεται επίσης ως ημέρα γιορτής μαζί με την Κυριακή, ημέρα της δημιουργίας και της Ανάστασης αντίστοιχα συγκεκριμένα. Αυτό μας θυμίζει οπωσδήποτε την σημερινή κατάσταση, όπου το Σάββατο δεν υπάρχει επισήμως και εκτός σπιτιού, στις υπηρεσίες εκάστου, εργασία για ορισμένες επαγγελματικές ομάδες, λ.χ. ορισμένες του δημόσιου τομέα.

Πιο εμφατικοί όμως γίνονται άλλοι Άγιοι της Εκκλησίας, όπως ο άγ. Κοσμάς ο Αιτωλός (+1779) στις διδαχές του. Στη λαϊκή, απλοϊκή γλώσσα που μιλούσε, έλεγε:

“…Εκείνο το κέρδος οπού γίνεται την Κυριακήν είναι αφωρισμένο και κατηραμένο, και βάνετε φωτιά και κατάρα εις το σπίτι σας και όχι ευλογίαν…”

Έχει σημασία αυτό το κατάρα και όχι ευλογίαν, διότι φυσικά η κατάρα είναι στην πραγματικότητα η (εξ υποκειμένου) έλλειψη ευλογίας. Ο Θεός δεν «καταριέται», όπως οι άνθρωποι, και εξ άλλου μιλάμε για ανθρώπους θεληματικά μέλη της Εκκλησίας. Αλλά η διατύπωση αυτή έχει τεράστια σημασία και δίνεται με ένα τρόπο απόλυτο και πολύ δυνατό υφολογικά.

Εξ άλλου, είναι γνωστή η ιστορία με την βίαιη θανάτωση του αγ. Κοσμά, που είχε ως αφορμή την αντίθεσή του στις ιουδαϊκές αγορές που λάμβαναν χώρα κατά τις Κυριακές. Ο Κουρτ-Πασάς, σύμφωνα με το συναξάρι, δωροδοκήθηκε από ανθρώπους ιουδαϊκής καταγωγής, συνέλαβε και κατόπιν θανάτωσε τον άγιο δι’απαγχονισμού γι’ αυτόν τον λόγο[2].

Επίσης, ο γνωστός σε όλους μας π. Παΐσιος είχε πει κάποτε βάσει κάποιας μαρτυρίας πως είναι σημαντικό να αργεί κανείς κατά τις Κυριακές και μεγάλες γιορτές. Η κατάργηση αυτών των αργιών κατά παράβαση της υποτιθέμενης χριστιανικής ιδιότητας του πιστού προκαλεί την εξ αγάπης παιδαγωγία του Θεού προς τον άνθρωπο που επανειλημμένως κάνει αυτό. Ειδικότερα, αυτός ο άνθρωπος ενδέχεται να ασθενήσει.

Βεβαίως, θα πει κανείς, αυτή είναι η θεολογική μεριά του ζητήματος, διότι υπάρχει και η αμιγώς πολιτική και κοινωνικοοικονομική. Στην Γαλλία, προς της κρίσης, λ.χ., υπήρχε θεσπισμένο το 35ωρο, μέτρο που αφενός μεν ελάττωνε και ελάφρυνε τις υποχρεωτικές ώρες εργασίας, και αφ’ετέρου καταπολεμούσε την ανεργία.

Παρόμοια θεώρηση για τη μείωση της εργασίας εμφανίζεται και στην εκκλησιαστική γραμματεία. Στα ασκητικά συγγράμματα αναφέρεται χαρακτηριστικά πως το εργόχειρο δεν είναι για τον «τέλειο». Επίσης η κατεύθυνση ενός πιστού ανθρώπου προς την τελειότητα την χριστιανική μπορεί να περνά, σύμφωνα και με τον όσ. Νείλο («Περί ακτημοσύνης»), μέσα από την ταυτόχρονη ολιγοδεΐα και την λιγότερη εν γένει εργασία. Δηλαδή, με άλλα λόγια, την κατά το δυνατόν μείωση των («τεχνητών») αναγκών και μείωση των «βιοτικών μεριμνών», κατά τον σχετικό λόγο του Χριστού. Μειώνοντας κανείς έτσι τον χρόνο που αφιερώνει ειδικά στον βιοπορισμό, μπορεί να τον διαθέσει για ουσιωδέστερες ασχολίες και εργασίες.

Αυτό θα μπορούσε κανείς να το σκεφτεί σαν μια κάποια ραχοκοκαλιά που λειτουργεί σαν πυξίδα μας ως κατ’ επίγνωση Χριστιανών πάνω στο ζήτημα αυτό. Βέβαια, το πρώτιστο που μετρά είναι το βίωμα.

Βάσει λοιπόν της χριστιανικής μας ιδιότητας, δηλαδή για λόγους που αφορούν εμάς τους ίδιους ως ανθρώπους που θέλουμε να ζήσουμε χριστιανικά, αλλά και βάσει της φιλανθρωπίας και της προάσπισης στοιχειωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών όλων των συνανθρώπων μας που πρέπει να έχουμε ως «έκδικοι των αδικουμένων», είμαστε εναντίον της κατάργησης της αργίας της Κυριακής και την λειτουργία των καταστημάτων κατ’ αυτήν.

[1] Αντίστοιχα, μπορούμε να σκεφτούμε και άλλα τέτοια παραδείγματα: λόγου χάρη, υπάρχει αλλού προτροπή εναντίον της νηστείας της Δευτέρας και της Πέμπτης, διότι ορισμένοι «υποκριτές» συνήθιζαν να νηστεύουν κατ’ αυτές τις ημέρες. Βέβαια σήμερα, όπως γνωρίζουμε, η Δευτέρα τηρείται ως ημέρα νηστείας κατά ένα ορισμένο μοναστηριακό τυπικό, ενώ ο άγ. Νικοδημος Αγιορείτης το στηρίζει αυτό με το επιχείρημα πως εφόσον και οι Φαρισαίοι (=ζηλωτές Ιουδαίοι) νήστευαν δύο μέρες την εβδομάδα, εμείς, ως Χριστιανοί, μετά Χριστόν πλέον, πρέπει να κάνουμε κάτι παραπάνω.

[2] Μάλλον ο Καρλ Μαρξ, γερμανοεβραϊκής καταγωγής ο ίδιος, δεν επηρεάστηκε από τα γεγονότα αυτά και έγραψε τα σχετικά περί λατρείας του χρήματος ως πραγματικού θεού των Εβραίων στο νεανικό του έργο «Το εβραϊκό ζήτημα». Πάντως, φαίνονται συμβατά και οπωσδήποτε μιλούμε για γεγονότα.

πηγή: http://kixreme.wordpress.com/